قواعد حاکم بر ماتریس تحلیلی SWOT :
– چگونه می‌توان با بهره‌گیری از نقاط قوت حداکثر بهره‌برداری را از فرصتها انجام داد (SO)
– چگونه با استفاده از نقاط قوت می‌توان اثر تهدیدات را حذف کرد یا کاهش داد (ST)
– چگونه باید با بهره‌گیری از فرصتها نقاط ضعف را تبدیل به نقطه قوت کرد یا از شدت نقاط ضعف کاست (WO)
– چگونه باید با کاهش دادن نقاط ضعف تاثیر تهدیدات را کاهش داد یا تاثیرشان را حذف نمود. (WT)
بـا استفاده از ماتریس (SWOT)، چهار نوع یا چهار گروه از راهبردهای ممکن به دست می آید:
الف . راهبردهای قوت ـ فرصت (SO) :
ایـن حـالت ، مـطـلوب تـرین و مناسب ترین حالت برای سازمان است و بدین معنی است که سـازمـان ضـمـن آنـکـه از تـوانـایـی هـا و نـقـاط قـوت در خـور و قابل اتکایی برخوردار است ، در محیط تعاملی و زمینه ای خود نیز با فرصت های مناسب و گـرانـبهایی مواجه است . بنابراین ، این دسته از راهبردها چگونگی به کارگیری توان موجود سازمان در جهت بهره برداری حداکثری از فرصت های مغتنم محیطی را بیان می دارد.
ب . راهبردهای قوت ـ تهدید (ST):
در ایـن حـالت ، سـازمـان هـر چـنـد از قـوت هـا و تـوانـایـی هـای قـابـل اتـکـایی برخوردار است ولی ، در محیط تعاملی و زمینه های خود نیز با چالش ها و تهدیدهای متعدد و جدی روبرو می باشد. بنابراین ، این دسته از راهبردها چگونگی بهره گـیـری از حـداکـثـر تـوان مـوجـود بـرای مـقابله بهینه با فشارها، چالش ها و تهدیدهای محیطی را ترسیم می کند.
ج . راهبردهای ضعف ـ فرصت (WO)
در ایـن حـالت ، هر چند فرصت های متعدد و گرانبهایی برای سازمان در محیط فراهم است ولی ، از سـوی دیـگـر ضـعـف هـا و نـاتـوانـی هـا و آسـیـب پـذیـری هـای جـدی نـیـز آن در برگرفته است .
د. راهبردهای ضعف ـ تهدید (WT)
این حالت ، بدترین ، دشوارترین و مخاطره آمیزترین شرایط را برای فعالیت سازمان تـرسـیـم مـی کـنـد. زیـرا، عـلی رغـم آن کـه بـا ضـعـف هـا و نـاتـوانـی هـای مـتـعـدد و قابل توجهی مواجه است ، در محیطهای تعاملی یا زمینه ای خود نیز با فشارها، چالش ها و تهدیدهای گوناگونی باید مقابله نماید. از ایـن رو، بـا اسـتـفـاده از راهـبـردهـای (WT) سـعـی مـی کند نقاط ضعف خود را به نوعی پـوشـش دهـد یـا آسـیـب پـذیـری هـای خود را از ناحیه تهدیدهای محیطی کمینه نموده ، به حـداقل ممکن برساند و یا در صورت امکان، خود را از گزند این آسیب ها و تهدیدها مصون و به دور نگه دارد.
بـا تـرسـیـم مـاتـریـس (SWOT) و انـجـام تـجـزیـه و تحلیل های راهبردی مربوط، فهرستی از راهبردهای WO,ST,SO,WT فراهم می شود. مراحل انجام آنالیز SWOT را می‌توان بصورت زیر بر شمرد:
۱- تشکیل جلسۀ تجزیه تحلیل SWOT
۲- توصیح اجمالی هدف جلسه و مراحل انجام کار
۳- استفاده از روش طوفان ذهنی برای شناسایی نقاط قوت و ضعف و فرصتها و تهدیدات
۴- اولویت‌بندی عوامل داخلی و خارجی
۵- تشکیل ماتریسSWOT و وارد کردن عوامل انتخاب شده به آن با توجه به اولویت بندی
۶- مقایسه عوامل داخلی و خارجی با یکدیگر و تعیین استراتژیهای SO، WO، ST ، WT
۷- تعیین اقدامات مورد نیاز بری انجام استراتژیهای تعیین شده
۸- انجام اقدامات و بررسی نتایج آنها
۹- برزو رسانی ماتریس SWOT در فواصل زمانی مناسب
از SWOT به صورت گسترده‌ای در تعدادی از اقتصادهای توسعه یافته و در حال توسعه در مواردی مانند موارد زیر استفاده شده است کمک به اتخاذ تصمیمات حوزۀ تجارت و بازرگانی، کمک به تعیین مکان ساخت شرکتهای تولیدی در چین، بررسی استراتژیهای نفوذ و ترغیب و تشویق صادرات در چین و بریتانیا، توسعۀ اقتصاد منطقه‌ای در استرالیا، انتخاب شیوۀ عملکرد شرکتهای کوچک در اسکاتلند. همچنین در سطح کشورها از این تحلیل جهت تحلیل پروژه‌های وسیع منطقه‌ای مانند سیستم‌های حمل و نقل و ترابری در هند و تحلیل پروژه‌های مناسب کارآفرین در ژاپن استفاده شده. به طور خلاصه از این روش تحلیل می‌توان برای ارزیابی سطح رقابتی کشور، ریسک اقتصادی فعالیتهای مختلف و شناسایی فرصتها و مزایای رقابتی یک کشور استفاده کرد. یک مثال: یک وبسایت رزرو هتل ایرانی : تابستان سال ۹۶ بود یکی از سایت‌های رزرو هتل کشور فیلتر شد. پس ما تا اینجا یک تهدید (T) داریم و آن فیلترشدن سایت است. فکر می‌کنید سایت مذکور چطور این تهدید را به یک فرصت (O) ارزشمند تبدیل کرد؟ کافی بود تا به تیترهای خبری که در همه جا پخش شده بود نگاهی بیاندازید. تیتر خبرها این بود: وبسایت فلان، بزرگترین وبسایت رزرو هتل در کشور، فیلتر شد!
این وبسایت با یک حرکت هوشمندانه، این تهدید را به یک فرصت تبدیل کرد تا خودش را به عنوان “”بزرگترین وبسایت رزرو هتل در کشور”” در همه جا معرفی کرده و به این شکل برندسازی کند! البته شناخت نقاط قوت هم در این حرکت، نقش مهم و کلیدی داشت. مثلاً در متن خبر می‌خوانید که این شرکت دارای گواهینامه‌های معتبر و مورد اعتماد است و هیچ‌گونه تخلفی مرتکب نشده است. پس با شناخت نقاط قوت درونی شرکت توانستند تهدیدات بیرونی را به فرصتی برای رشد و برندسازی تبدیل کنند!
نتیجه گیری: تحلیلSWOT در فرآیند تشکیل استراتژی جزء بسیار مهم محسوب می‌شود. تحلیل فرصتها و تهدیدات خارجی اساساً برای ارزیابی این امر به کار می‌رود که بررسی کنیم آیا سازمان می‌تواند از فرصتها استفاده کرده و تهدیدات را به حداقل برساند و همچنین این تجزیه و تحلیل نقاط ضعف برای بررسی عملکرد داخلی شرکتها (مانند روندهای کاری اثر بخش و تحقیق و توسعه) حائز اهمیت است. در نتیجه تحلیل SWOT قادر است به سازمانها و حتی به کشورها کمک کند وضعیت کلی خود را نسبت به سایر رقبا و در مورد کشورها نسبت به سایر کشورها مورد سنجش و ارزیابی قرار دهد.
